โรคข้อสะโพกเสื่อม ภัยร้ายที่ใกล้ตัวกว่าที่คิด

โรคข้อสะโพกเสื่อม คืออะไร?

โรคข้อสะโพกเสื่อม คือ รูปแบบหนึ่งของข้ออักเสบที่เกิดจากการที่กระดูกอ่อนที่คลุมพื้นผิวของข้อเสื่อมล่อนหลุดออกไป เนื่องจากสาเหตุต่าง ๆ ทำให้กระดูกมีการเสียดสีกันโดยตรง จนทำให้เกิดอาการปวดและมีการเคลื่อนไหวติดขัด และหากอาการรุนแรงขึ้นก็อาจส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การเดิน การขึ้นลงบันได หรืออาจรู้สึกปวดจนไม่สามารถนอนหลับได้

อาการของโรคข้อสะโพกเสื่อมเป็นอย่างไร?

1. มีอาการปวดบริเวณสะโพก หรือบริเวณรอบ ๆ สะโพก เช่น บริเวณขาหนีบ บริเวณต้นขา หรือบริเวณก้นกบ
2. มีอาการข้อติด ข้อยึด ข้อฝืด ขยับไม่ค่อยได้ หลังตื่นนอน
3. รู้สึกมีอะไรไปขัดอยู่ในข้อ มีอาการล็อค ต้องสะบัดตัวถึงจะหลุด
4. ขยับข้อ งอ เหยียด อ้าหุบได้น้อยลง
5. เมื่อขยับข้อสะโพกจะมีเสียงดังครืดคราด
6. รู้สึกปวดมากขึ้นเมื่อทำกิจกรรมต่าง ๆ ที่มีส่วนในการขยับข้อสะโพก เช่น การเดิน การขึ้นลงบันได การเล่นกีฬา การนั่งยอง

สาเหตุของ โรคข้อสะโพกเสื่อม มีอะไรบ้าง?

โรคข้อสะโพกเสื่อมสามารถเกิดได้จากหลายปัจจัย โดยสามารถแบ่งได้เป็น 2 สาเหตุหลัก ได้แก่

1. ข้อสะโพกเสื่อมที่ไม่มีสาเหตุนำชัดเจน

• อายุที่มากขึ้น โดยมีอายุมากกว่า 50 ปีขึ้นไป
• พันธุกรรม โดยมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคข้อสะโพกเสื่อม
• ภาวะอ้วน

2. ข้อสะโพกเสื่อมที่มีสาเหตุนำชัดเจน

• เคยประสบอุบัติเหตุกับข้อสะโพกมาก่อน เช่น ข้อสะโพกหลุด ข้อสะโพกเคยแตกหัก เป็นต้น
• มีข้อสะโพกพัฒนาผิดปกติตั้งแต่กำเนิด
• ผู้ที่เป็นโรคหัวกระดูกหัวสะโพกตาย
• โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ หรือโรคข้ออักเสบอื่น ๆ
• การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• การใช้ยาสเตียรอยด์ปริมาณมากติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน

แพทย์วินิจฉัย โรคข้อสะโพกเสื่อม อย่างไร?

1. การซักประวัติโดยละเอียด
2. แพทย์จะกดบริเวณข้อสะโพกเพื่อหาจุดกดเจ็บ
3. แพทย์จะตรวจดูพิสัยการเคลื่อนไหวของข้อสะโพกว่าผิดไปจากปกติหรือไม่
4. แพทย์จะดูลักษณะการเดิน เช่น มีอาการเดินเอียง มีท่าทางระมัดระวังมากกว่าปกติ เป็นต้น
5. ส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ โดยการตรวจเอกซเรย์ หรือการตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT SCAN) หรือการตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)

ภาพตัวอย่าง อาการปวดหลังจาก โรคข้อสะโพกเสื่อม

สามารถรักษาข้อสะโพกเสื่อมได้อย่างไร?

โรคข้อสะโพกเสื่อมสามารถรักษาให้ดีขึ้นได้ โดยวิธีการหลัก 2 ประเภท ได้แก่

1. การรักษาสะโพกโดยไม่ผ่าตัด

• การปรับกิจวัตรประจำวัน โดยหลีกเลี่ยงการทำกิจกรรมที่มีแรงกระทำต่อข้อสะโพก เช่น การขึ้นลงบันได การนั่งพื้น การเดิน การวิ่ง การกระโดด การเล่นกีฬาประเภทบาสเกตบอล แบตมินตัน และวอลเลย์บอล แล้วหันมาออกกำลังกายที่มีการเคลื่อนไหวสม่ำเสมอและไม่มีแรงกระแทก เช่น การปั่นจักรยาน การเดิน การเดินในน้ำ เป็นต้น
• การลดน้ำหนัก เพื่อลดแรงกดบนข้อ
• การใช้ไม้เท้าหรืออุปกรณ์เสริมในการช่วยเดิน
• การทำกายภาพบำบัด เช่น การใช้ความร้อนและความเย็น เพื่อลดอาการปวด ลดการอักเสบของข้อสะโพก
• การรับประทานยา เช่น ยาลดอาการปวด ยาลดอาการปวดและอักเสบ
• การฉีดยาสเตียรอยด์ ซึ่งจะใช้วิธีนี้ในผู้ป่วยรายที่มีอาการเจ็บปวดมากและการอักเสบไม่ดีขึ้น

2. การรักษาโดยการผ่าตัด

• การผ่าตัดโดยการส่องกล้อง ซึ่งจะใช้วิธีนี้เมื่อกระดูกอ่อนในข้อสะโพกฉีกขาดหรือมีเศษกระดูกหรือกระดูกอ่อนหลุดออกมาอยู่ในข้อ ทำให้เกิดการเสียดสีกับข้อ ขัดขวางการเคลื่อนไหว จนทำให้ขยับได้ลำบาก
• การผ่าตัดเปลี่ยนแนวกระดูก เพื่อหมุนพื้นผิวของข้อที่ยังปกติเข้าสัมผัสกัน จะใช้เมื่อมีบริเวณใดบริเวณหนึ่งที่เสียหายแต่ที่อื่นปกติ
• การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม ซึ่งจะใช้วิธีนี้ในกรณีที่ผู้ป่วยมีภาวะความเสื่อมมาก ข้อสะโพกผิดรูป และมีอาการเจ็บปวดรุนแรง จนเป็นอุปสรรคต่อการดำเนินชีวิต

ควรทำอย่างไร ให้ห่างไกลจากโรคสะโพกเสื่อม?

แม้เราจะไม่สามารถหยุดยั้งความเสื่อมตามธรรมชาติได้ แต่เราก็สามารถดูแลสุขภาพของเราหรือคนใกล้ตัว เพื่อชะลอความเสื่อมได้ โดยมีวิธีง่าย ๆ ดังนี้

1. งดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เนื่องจากในงานวิจัย พบว่า การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เพียง 400 ซีซี หรือเพียงหนึ่งกระป๋องครึ่งต่อสัปดาห์ เพิ่มความเสี่ยงในการเป็นหัวกระดูกหัวสะโพกตาย ซึ่งเป็นสาเหตุนำอย่างหนึ่งที่ทำให้เกิดโรคข้อสะโพกเสื่อม มากกว่า 10 เท่า
2. หันมาออกกำลังกายที่มีการเคลื่อนไหวสม่ำเสมอและไม่มีแรงกระแทก เช่น การปั่นจักรยาน การเดิน การเดินในน้ำ เป็นต้น
3. รักษาระดับน้ำหนักตัวไม่ให้มากเกินไป เพราะนอกจากเสี่ยงต่อ สะโพกเสื่อมแล้ว ยังเสี่ยงต่อการเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมได้ด้วย